Η βόσκηση είναι ζωτικής σημασίας για την πρόληψη των πυρκαγιών, τη μείωση των φορτίων καυσίμων, την τροποποίηση της βλάστησης και την ενίσχυση της ανάκαμψης του οικοσυστήματος. Μειώνει τα εύφλεκτα υλικά και υποστηρίζει τη βιοποικιλότητα και τις αγροτικές οικονομίες. Η ενσωμάτωση της βόσκησης στη διαχείριση των δασικών πυρκαγιών ενισχύει την ανθεκτικότητα στις δασικές πυρκαγιές.
Πώς λειτουργεί η βόσκηση στην πρόληψη των πυρκαγιών
Η βιώσιμη κτηνοτροφία είναι απαραίτητη για τη διατήρηση της υγείας των οικοσυστημάτων και τη διατήρηση ορισμένων τοπίων, ειδικά μέσω της βόσκησης. Σε συγκεκριμένα τοπία, η βόσκηση έχει αναγνωριστεί ως ένας αποτελεσματικός τρόπος μείωσης των κινδύνων πυρκαγιάς, επειδή βοηθά στον έλεγχο της βιομάζας που μπορεί να τροφοδοτήσει τις πυρκαγιές (μειώνοντας τα φορτία καυσίμων). Η έρευνα δείχνει ότι όταν τα ζώα βόσκουν, τρώνε χόρτα και θάμνους που διαφορετικά θα χρησίμευαν ως καύσιμο για τις πυρκαγιές. Αυτό δημιουργεί ρήγματα στη βλάστηση και σε περιοχές με μικρότερη, λιγότερο πυκνή βλάστηση, που μπορεί να επιβραδύνει την εξάπλωση των πυρκαγιών.
Επιπλέον, η βοσκή μπορεί να οδηγήσει σε αλλαγές στη φυτική κοινότητα που αναπτύσσεται, ευνοώντας εκείνα που είναι λιγότερο πιθανό να πιάσουν φωτιά. Για παράδειγμα, η ανοιξιάτικη βοσκή μπορεί να μειώσει τα χωροκατακτητικά ετήσια χόρτα και να προάγει τα γηγενή. Αυτή η αλλαγή στους τύπους βλάστησης και η συνολική μείωση των καυσίμων μπορεί να μειώσει την ένταση και την ταχύτητα των δασικών πυρκαγιών, καθιστώντας τις περιοχές που βόσκουν λιγότερο πιθανό να πυροδοτήσουν αναφλέξεις και ευκολότερη τη διαχείριση εάν συμβούν.
Ωστόσο, είναι απαραίτητο να προσαρμοστεί η βόσκηση στη φέρουσα ικανότητα του οικοσυστήματος. Η υπερβόσκηση μπορεί να οδηγήσει σε υποβάθμιση και απώλεια βιοποικιλότητας, υπονομεύοντας την οικολογική ισορροπία και την υγεία του τοπίου. Ως εκ τούτου, οι πρακτικές βιώσιμης βόσκησης θα πρέπει να αντιμετωπίζονται προσεκτικά για να αποτραπεί η υπερβόσκηση και να διασφαλιστεί ότι διατηρούνται τα οφέλη για την πρόληψη των πυρκαγιών και την υγεία του οικοσυστήματος.
Η ενσωμάτωση της βόσκησης στη διαχείριση των δασικών πυρκαγιών, συμπεριλαμβανομένων των δασών, παράλληλα με άλλες βασισμένες στη φύση και παραδοσιακές στρατηγικές όπως η προδιαγεγραμμένη καύση, προσφέρει μια φυσική και βιώσιμη προσέγγιση για την πρόληψη των πυρκαγιών. Επιπλέον, η βιώσιμη βόσκηση υποστηρίζει τη διαχείριση οικοτόπων που φιλοξενούν μεγάλη βιοποικιλότητα, ζωτικής σημασίας για την ανάκαμψη του οικοσυστήματος μετά από πυρκαγιές.
Η βοσκή ως βιώσιμη λύση
Σε αρκετές περιοχές στην Ισπανία και την Πορτογαλία, οι αγρότες βόσκουν τα ζώα τους σε στρατηγικά καθορισμένες ζώνες πυρόσβεσης. Αυτή η βόσκηση μειώνει την ποσότητα της βλάστησης που θα μπορούσε δυνητικά να πιάσει φωτιά, μειώνοντας έτσι την πιθανότητα δασικών πυρκαγιών σε ακραίες καιρικές συνθήκες. Ο στόχος αυτής της προσέγγισης είναι να «διατηρηθούν» οι περιοχές που έχουν ήδη καθαριστεί από την κάλυψη των δέντρων, έτσι ώστε να λειτουργούν ως διαλείμματα καύσιμης ύλης.
Αυτή η μέθοδος όχι μόνο βοηθά στην αποτελεσματική διαχείριση των φορτίων καυσίμων, αλλά προωθεί επίσης τη βιώσιμη χρήση γης και υποστηρίζει τις αγροτικές οικονομίες. Η Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ) υποστηρίζει μηρυκαστικά (όπως βοοειδή, πρόβατα και κατσίκες) που βόσκουν για τη διαχείριση της βιομάζας των λιβαδιών με σκοπό τη μείωση των κινδύνων πυρκαγιάς στις περισσότερες μεσογειακές χώρες της Ένωσης, όπου η δυναμική της κλιματικής αλλαγής αυξάνει τους κινδύνους τέτοιων γεγονότων . Η ενσωμάτωση πρακτικών βόσκησης στις στρατηγικές διαχείρισης των δασικών πυρκαγιών θεωρείται ως μια φυσική και βιώσιμη μέθοδος για την πρόληψη των πυρκαγιών, με εκτεταμένα συστήματα βόσκησης που υποστηρίζουν τους στόχους πολιτικής της ΕΕ για την προσαρμογή του κλίματος και τη βιοποικιλότητα.
Ένα παράδειγμα αυτού είναι το έργο Tenuta Paganico βιολογικού αγροκτήματος λόφων στη νότια Τοσκάνη της Ιταλίας, το οποίο στοχεύει στην ενίσχυση των μεθόδων βόσκησης των ζώων ενώ αντιμετωπίζει αυτό το ζήτημα.
Με την υποστήριξη του Ευρωπαϊκού Γεωργικού Ταμείου Αγροτικής Ανάπτυξης (EAFRD), το έργο συνέβαλε στην αποκατάσταση και διατήρηση παραμελημένων λωρίδων πυρόσβεσης, καθαρισμό νεκρών ξύλων και αραίωμα δέντρων υψηλού κινδύνου. Τα αποτελέσματα περιελάμβαναν την εκκαθάριση 2,29 εκταρίων δάσους, την αποκατάσταση 5,82 εκταρίων λωρίδων πυρόσβεσης και τη δημιουργία πρόσθετων περιοχών σίτισης για τα ζώα. Αυτή η διπλή προσέγγιση υποστηρίζει την υγεία του οικοσυστήματος και μειώνει τους μελλοντικούς κινδύνους πυρκαγιάς.
Πώς μπορούν να ωφεληθούν τα κράτη μέλη και οι περιφέρειες
Τα κράτη μέλη και οι περιφέρειες μπορούν να συμπεριλάβουν τη βόσκηση ως μέρος των στρατηγικών τους για την πρόληψη των πυρκαγιών, ενσωματώνοντάς την στα προγράμματα διαχείρισης καυσίμων και αγροτικής ανάπτυξης. Τα κράτη μέλη μπορούν να σχεδιάσουν μια σειρά από διαφορετικές παρεμβάσεις για να υποστηρίξουν τέτοιες πρακτικές και να αφιερώσουν μέρος του προϋπολογισμού της ΚΑΠ σε συγκεκριμένα ποιμαντικά συστήματα. Μπορεί να είναι διαθέσιμη υποστήριξη σε κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις μηρυκαστικών μέσω μέτρων που σχετίζονται με τη στήριξη του εισοδήματος, τα οικολογικά συστήματα, τις αγροπεριβαλλοντικές παρεμβάσεις και τις πολιτικές αγροτικής ανάπτυξης.
Αυτές οι πολιτικές μπορούν να περιλαμβάνουν εργαλεία διαχείρισης κινδύνου, μεταφορά γνώσης, συμβουλευτικές υπηρεσίες και πρωτοβουλίες συνεργασίας που συμβάλλουν στη μείωση του κινδύνου πυρκαγιών στο μέλλον. Επιπλέον, οι πληρωμές του Natura 2000 στο πλαίσιο της ΚΑΠ μπορούν να αποζημιώσουν τους ιδιοκτήτες γης και τους χρήστες για το κόστος και το διαφυγόν εισόδημα λόγω μέτρων διατήρησης, συνδέοντας τις απαραίτητες δράσεις διατήρησης με τη συγχρηματοδότηση της ΕΕ.
Αυτές οι προσεγγίσεις απαιτούν τη συνεργασία μεταξύ διαχειριστών γης, αγροτών, τοπικών αρχών και υπευθύνων χάραξης πολιτικής για να διασφαλιστεί ότι οι πρακτικές βόσκησης σχεδιάζονται και εφαρμόζονται αποτελεσματικά. Με την υιοθέτηση και την προώθηση αυτής της βόσκησης ως πρακτικής βιώσιμης διαχείρισης της γης, οι περιφέρειες μπορούν να οικοδομήσουν ανθεκτικότητα έναντι των πυρκαγιών και να συμβάλλουν σε ευρύτερους περιβαλλοντικούς και οικονομικούς στόχους.