Η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA) αξιολόγησε την ασφάλεια οκτώ καπνιστών αρωματικών ουσιών (smoke flavourings), η έγκριση των οποίων έπρεπε να ανανεωθεί στην αγορά της Ε.Ε., σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα κράτη μέλη της Ε.Ε., θα εξετάσουν προσεκτικά τις επιστημονικές συμβουλές της EFSA, ως μέρος των συζητήσεων σχετικά με τις κατάλληλες επιλογές διαχείρισης κινδύνου, για τις καπνιστές αρωματικές ύλες που κυκλοφορούν επί του παρόντος στην αγορά.
Οι οκτώ αρωματικές ουσίες
Οι οκτώ αρωματικές ουσίες που αξιολογήθηκαν από την EFSA, είναι οι εξής:
- SF-001 “proFagus Smoke R714” (πρώην “Scansmoke PB 1110”)
- SF-002 “Zesti Smoke Code 10
- SF-003 “Smoke Concentration 809045”
- SF-004 “Scansmoke SEF7525”
- SF-005 “SmokeEx C-10”
- SF-006 “SmokEz Enviro-23”
- SF-008 “proFagus Smoke R709”
- SF-009 “Fumokomp Conc.” (πρώην “Fumokomp”).
Πού χρησιμοποιούνται τα καπνιστά αρώματα
Τα αρώματα καπνού χρησιμεύουν ως εναλλακτική λύση στο παραδοσιακό κάπνισμα, μια μακροχρόνια πρακτική που χρησιμοποιείται για τη διατήρηση ορισμένων τροφίμων όπως το κρέας, τα ψάρια και τα γαλακτοκομικά προϊόντα.
Η διαδικασία του καπνίσματος αλλάζει επίσης τη γεύση των τροφίμων, κάτι που «μιμούνται» οι ουσίες που έχει επικρατήσει να αναφέρονται ως «smoke flavourings». Τα καπνιστά αρώματα μπορούν, επιπλέον, να χρησιμοποιηθούν ως αρωματικά και σε άλλα τρόφιμα όπως σούπες, σάλτσες, ποτά, πατατάκια, βρώσιμα παγάκια και γλυκίσματα.
Δεκαετής άδεια κυκλοφορίας
Ο Wim Mennes, πρόεδρος της ομάδας εργασίας της EFSA για τις αρωματικές ύλες, μας καθοδηγεί στα κύρια ευρήματα αυτής της έρευνας και στα επόμενα βήματα που πρέπει να γίνουν.
Καταρχάς, οι εργασίες της EFSA για τα καπνιστά αρώματα ορίζονται από τη νομοθεσία της Ε.Ε., η οποία απαιτεί να αξιολογείται η ασφάλεια των εν λόγω αρωματικών υλών, προτού αυτά διατεθούν στην αγορά. Επίσης, αυτά που κυκλοφορούν σήμερα στην αγορά, πρέπει να επανεκτιμηθούν πριν από τη λήξη της περιόδου αδειοδότησης.
Τα οκτώ προϊόντα που μόλις αξιολογήθηκαν, λοιπόν, κυκλοφορούσαν στην αγορά της Ε.Ε. τα τελευταία 10 χρόνια και οι αιτούντες, ζήτησαν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να παρατείνει τις άδειές τους για επιπλέον 10 έτη. Για τα άλλα δύο προϊόντα που κυκλοφορούν επί του παρόντος στην αγορά της Ε.Ε., δεν έχει κατατεθεί αίτηση ανανέωσης της άδειάς τους.
Ποιοι είναι οι κίνδυνοι για την υγεία
«Με βάση τα διαθέσιμα επιστημονικά στοιχεία, δεν μπορούσαμε να αποκλείσουμε ανησυχίες σχετικά με τη γονοτοξικότητα για οποιοδήποτε από τα οκτώ αρώματα καπνού», τονίζει ο Wim Mennes, συμπληρώνοντας: «Για αυτόν τον τύπο τοξικότητας, δεν είναι δυνατό να καθοριστεί ένα ασφαλές επίπεδο».
Υπενθυμίζεται, πως η γονοτοξικότητα (genotoxicity) είναι η ικανότητα μιας χημικής ουσίας να βλάπτει το DNA των κυττάρων. Αλλαγές ή μεταλλάξεις στις γενετικές πληροφορίες μέσα σε ένα κύτταρο, μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο εμφάνισης καταστάσεων όπως ο καρκίνος και οι κληρονομικές ασθένειες.
Τι έχει γίνει και τι άλλαξε
Ο πρόεδρος της ομάδας εργασίας της EFSA για τις αρωματικές ύλες, Wim Mennes, αναφέρει πως την περίοδο 2009 – 2012, είχαν αξιολογήσει τις ουσίες που κυκλοφορούν ακόμα σήμερα, προκειμένου να ενημερώσουν την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα κράτη μέλη της Ε.Ε., ώστε να παρθεί μια απόφαση σχετικά με την έγκριση ή όχι της χρήσης τους.
Εκείνη την εποχή, η επιτροπή εξέφρασε ανησυχίες για την ασφάλεια, για τα περισσότερα από τα προϊόντα, λόγω του ανεπαρκούς περιθωρίου ασφαλείας, στα προτεινόμενα επίπεδα χρήσης. Αυτό οδήγησε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα κράτη μέλη της Ε.Ε. να αναθεωρήσουν τα επίπεδα χρήσης που πρότειναν οι αιτούντες και να επιτρέψουν, τελικά, μια πιο περιορισμένη χρήση στα τρόφιμα.
«Χρησιμοποιήσαμε μια ενημερωμένη μεθοδολογία για την αξιολόγηση των νέων δεδομένων που υποβλήθηκαν από τους αιτούντες. Περιγράφεται στην ενημερωμένη επιστημονική καθοδήγηση της EFSA για το 2021, η οποία δεν ήταν διαθέσιμη τη στιγμή της πρώτης αξιολόγησης. Συνιστά, ότι εάν ένα μεμονωμένο συστατικό ενός σύνθετου μείγματος (όπως τα αρώματα καπνού) επιβεβαιωθεί ως γονοτοξικό, ολόκληρο το μείγμα πρέπει να θεωρείται γονοτοξικό», αναφέρει ο Wim Mennes, εξηγώντας τι άλλαξε στην πρόσφατη αξιολόγηση.
«Καταλήξαμε στο συμπέρασμα ότι έξι από τα αρώματα καπνού που αξιολογήσαμε περιέχουν γονοτοξικές ουσίες και ως εκ τούτου εγείρουν ανησυχίες για την ασφάλεια. Και δεν μπορούσαμε να αποκλείσουμε ανησυχίες για την ασφάλεια των άλλων δύο, λόγω έλλειψης δεδομένων», τονίζει ο κ. Wim Mennes.
Τι συμβουλεύει ο EFSA
Γενικά, μπορεί να υπάρχει αυξημένος κίνδυνος επιβλαβών επιπτώσεων κατά την κατανάλωση γονοτοξικών ουσιών. Ωστόσο, η πιθανότητα εμφάνισης αυτών των επιπτώσεων εξαρτάται από διάφορους παράγοντες, συμπεριλαμβανομένης της γενετικής και των διατροφικών συνηθειών ενός ατόμου.
«Η πιθανότητα να προκύψουν τέτοιες επιβλαβείς επιπτώσεις ως αποτέλεσμα της κατανάλωσης τροφίμων με γεύση καπνιστών αρωμάτων δεν έχει διερευνηθεί από την EFSA. Ωστόσο, αξίζει να σημειωθεί ότι η EFSA ακολουθεί μια συντηρητική προσέγγιση στις αξιολογήσεις του, πράγμα που σημαίνει ότι εξετάζουμε τα χειρότερα σενάρια για την εκτίμηση των κινδύνων και των κινδύνων», εξηγεί ο κ. Wim Mennes.
Κλείνοντας, αξίζει να τονιστεί για μία ακόμα φορά, πως μια ισορροπημένη διατροφή γενικά μειώνει την πιθανότητα έκθεσης σε κινδύνους από τις τροφές.