Όπως ακριβώς και με τους ανθρώπους, τα αντιβιοτικά είναι ένα κρίσιμο εργαλείο για τη θεραπεία λοιμώξεων και ασθενειών στα εκτρεφόμενα ζώα. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για όσους πληθυσμούς διατηρούνται σε μεγάλους αριθμούς και σε στενή επαφή μεταξύ τους, όπου η ασθένεια μπορεί να εξαπλωθεί γρήγορα.
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι κτηνοτρόφοι μερικές φορές χορηγούν τα φάρμακα σε υγιή ζώα ως προληπτικό μέτρο.
Κίνδυνος μικροβιακής αντοχής
«Το πρόβλημα είναι ότι αυτή η μάλλον φιλελεύθερη χρήση αντιβιοτικών, αυξάνει τον κίνδυνο μικροβιακής αντοχής, η οποία είναι μια σημαντική ανησυχία όχι μόνο για τα ζώα, αλλά και για τους ανθρώπους», λέει η Greta Reintjes, θαλάσσια βιολόγος και μικροβιακή οικολόγος που ηγείται του Microbial-Carbohydrate Interactions Group, στο Πανεπιστήμιο της Βρέμης.
Αυτός είναι ο κίνδυνος που οδήγησε την ΕΕ να απαγορεύσει την προληπτική χρήση αντιβιοτικών το 2022. «Αυτή η νομοθεσία απαγορεύει κάθε συνήθη χρήση αντιμικροβιακών, που σημαίνει ότι μπορούν να χρησιμοποιηθούν μόνο για τη θεραπεία ενός μολυσμένου ή άρρωστου ζώου», εξηγεί η κα. Reintjes.
Παρωχημένα οφέλη
Ενώ η χορήγηση αντιβιοτικών σε υγιή ζώα εκτροφής μπορεί να απαγορεύεται στην Ευρώπη, εκτός ΕΕ παραμένει μια καθιερωμένη πρακτική. Για παράδειγμα, στον Καναδά -όπου κατά κανόνα συναντάμε μεγάλα κοπάδια ζώων- η χρήση αντιβιοτικών είναι υπερτριπλάσια, σε σύγκριση με την ΕΕ.
«Επειδή η απομάκρυνση ενός άρρωστου ζώου από ένα τόσο μεγάλο κοπάδι μπορεί να είναι δύσκολη και δαπανηρή, πολλοί κτηνοτρόφοι δίνουν αντιβιοτικά σε ολόκληρο το κοπάδι ως προληπτικό μέτρο», παρατηρεί η κα. Reintjes.
Μήπως, όμως, η ευκολία εφαρμογής μιας τέτοιας προσέγγισης υπερτερεί των κινδύνων;
Η κυρία Reintjes δεν το πιστεύει. «Προσωπικά, δεν βλέπω κανένα όφελος», ξεκαθαρίζει, τονίζοντας: «Νομίζω ότι τέτοιες πρακτικές είναι το αποτέλεσμα της προτεραιότητας της παραγωγής έναντι της υγείας και της ασφάλειας».
Η εναλλακτική λύση της καλής διατροφής
Έχοντας διερευνήσει εναλλακτικές λύσεις για την προληπτική χρήση αντιβιοτικών για το πρότζεκτ RUMIC, το οποίο χρηματοδοτήθηκε από το πρόγραμμα Marie Skłodowska-Curie Actions, η κα. Reintjes λέει ότι ένας από τους ευκολότερους τρόπους για να διατηρηθούν τα ζώα υγιή και να αποτραπούν οι ασθένειες, είναι μέσω της διατροφής.
Για παράδειγμα, στον Καναδά, τα βοοειδή συχνά τρέφονται με συμπυκνωμένες τροφές, για να αυξήσουν οι κτηνοτρόφοι το συνολικό βάρος και έτσι να μπορούν να παράγουν περισσότερο κρέας. Ωστόσο, μια τέτοια μονότονη δίαιτα δεν είναι καλή για το μικροβίωμα των βοοειδών, καθιστώντας το ζώο – και επομένως το κοπάδι – πιο ευάλωτο στις ασθένειες.
«Εάν τα βοοειδή λαμβάνουν μια ποικιλόμορφη δίαιτα που περιλαμβάνει φρέσκο χόρτο, ανάμεικτο ενσίρωμα και σανό, μεταξύ άλλων τροφίμων, το μικροβίωμά τους θα είναι ποικίλο και υγιές και έτοιμο να καταπολεμήσει φυσικά τα μικρόβια, χωρίς την ανάγκη αντιβιοτικών», εξηγεί η κα. Reintjes.
Η κα. Reintjes συνιστά, επίσης, τη χορήγηση σύνθετων υδατανθράκων, οι οποίοι δρουν ως πρεβιοτικά. Αυξάνοντας την αφθονία των ωφέλιμων βακτηρίων στο έντερο, τα πρεβιοτικά έχει αποδειχθεί ότι προάγουν και βελτιώνουν την απόδοση και την υγεία των ζώων.
«Ένα υγιές ζώο είναι λιγότερο πιθανό να προσβληθεί από ασθένεια, μειώνοντας την ανάγκη για αντιμικροβιακά», καταλήγει η κα. Reintjes.