Μια μεγάλη δέσμη μέτρων παρουσίασε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την απλοποίηση της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ) και την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των αγροτών.
Τα μέτρα στοχεύουν στον διοικητικό φόρτο, τους ελέγχους, την εφαρμογή, την αντιμετώπιση κρίσεων και τις επενδυτικές ανάγκες του τομέα. Οι αλλαγές θα μπορούσαν να εξοικονομήσουν έως και 1,58 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως για τους αγρότες και 210 εκατομμύρια ευρώ για τις εθνικές διοικήσεις, καθιστώντας παράλληλα τις πληρωμές, ορισμένες απαιτήσεις και τα εργαλεία αντιμετώπισης κρίσεων πιο ευέλικτα και ευκολότερα στη διαχείριση.
Η παρούσα πρωτοβουλία αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης προσπάθειας απλούστευσης που ευθυγραμμίζεται με την Πυξίδα Ανταγωνιστικότητας (Competitiveness Compass) της ΕΕ και υποστηρίζει την ανταγωνιστικότητα, την ανθεκτικότητα και την ψηφιοποίηση του γεωργικού τομέα, καθώς και των νέων και βιολογικών αγροτών ειδικότερα.
Οι αγρότες σε όλη την ΕΕ υπόκεινται σε βαριές διοικητικές υποχρεώσεις που συχνά δεν αντικατοπτρίζουν την πραγματικότητα στην πράξη. Αυτό το κανονιστικό φόρτο είναι χρονοβόρο και δημιουργεί κόστος για τους αγρότες και τις εθνικές διοικήσεις. Οδηγεί σε χαμηλότερη αποδοχή υποχρεώσεων και μπορεί επίσης να αποθαρρύνει τις επενδύσεις.
Για την αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων, η Επιτροπή προτείνει τώρα στοχευμένες λύσεις μέσω μιας σειράς συγκεκριμένων νομοθετικών αλλαγών που βασίζονται στην επιχειρησιακή εμπειρία και σε εκτεταμένα σχόλια από τα ενδιαφερόμενα μέρη και τα κράτη μέλη.
Απλουστευμένο καθεστώς πληρωμών για μικρούς αγρότες
Για να γίνει πιο ελκυστικό, το όριο της ετήσιας εφάπαξ πληρωμής – δηλαδή μιας ενιαίας, ετήσιας εκταμίευσης – για τους μικρούς αγρότες θα αυξηθεί από 1.250 ευρώ σε 2.500 ευρώ. Σκοπός αυτών των πληρωμών για τους μικρούς αγρότες είναι η προώθηση μιας πιο ισορροπημένης κατανομής της στήριξης, η ενίσχυση της ζωτικότητας των αγροτικών περιοχών όπου οι μικρές εκμεταλλεύσεις διαδραματίζουν βασικό οικονομικό ρόλο και η μείωση του διοικητικού φόρτου τόσο για τους αγρότες όσο και για τις αρχές. Αυτοί οι αγρότες θα εξαιρούνται επίσης από ορισμένους περιβαλλοντικούς κανόνες (προϋποθέσεις), ενώ μπορούν να επωφεληθούν από πληρωμές που επιβραβεύουν την οικολογική γεωργία (οικολογικά προγράμματα).
Απλουστευμένες περιβαλλοντικές απαιτήσεις και έλεγχοι
Το πακέτο απλούστευσης στοχεύει στην καλύτερη προσαρμογή των ποικίλων γεωργικών πρακτικών και των τοπικών συνθηκών, μειώνοντας παράλληλα την επικάλυψη με τους ισχύοντες εθνικούς κανόνες.
Για παράδειγμα, οι πιστοποιημένες βιολογικές εκμεταλλεύσεις θα θεωρούνται αυτόματα ότι πληρούν ορισμένες από τις περιβαλλοντικές απαιτήσεις της ΕΕ για χρηματοδότηση.
Για ορισμένες από τις πιο απαιτητικές προδιαγραφές, οι αγρότες μπορούν να επωφεληθούν από κίνητρα για την προστασία των βάλτων και των υγροτόπων, όπως ορίζεται στην Καλή Γεωργική και Περιβαλλοντική Κατάσταση 2 (ΚΓΠΚ 2). Αυτή η υποστήριξη θα τους βοηθήσει επίσης να συμμορφωθούν με τους εθνικούς κανόνες που υπερβαίνουν τα πρότυπα της ΕΕ, διασφαλίζοντας δίκαιη αποζημίωση για τις προσπάθειές τους.
Για τη μείωση του διοικητικού φόρτου των ελέγχων, οι έλεγχοι θα βελτιστοποιηθούν μέσω της χρήσης δορυφόρων και τεχνολογίας. Επιπλέον, θα εισαχθεί μια νέα αρχή: μόνο ένας επιτόπιος έλεγχος ανά έτος ανά εκμετάλλευση.
Ενισχυμένη διαχείριση κρίσεων και απλούστερες διαδικασίες για τις εθνικές διοικήσεις
Οι αγρότες της ΕΕ που πλήττονται από φυσικές καταστροφές ή ασθένειες των ζώων θα υποστηρίζονται καλύτερα χάρη στις νέες πληρωμές για την αντιμετώπιση κρίσεων που διατίθενται στο πλαίσιο των Στρατηγικών Σχεδίων της ΚΑΠ και χάρη σε πιο ευέλικτα και προσβάσιμα εργαλεία διαχείρισης κινδύνου.
Τα κράτη μέλη θα επωφεληθούν από μεγαλύτερη ευελιξία στην προσαρμογή των Στρατηγικών Σχεδίων της ΚΑΠ, με την προηγούμενη έγκριση της Επιτροπής να απαιτείται μόνο για τις στρατηγικές τροποποιήσεις. Αυτό θα έχει θετικό αντίκτυπο στους αγρότες, οι οποίοι θα επωφεληθούν ταχύτερα από τις αλλαγές που εισήχθησαν.
Βελτιωμένη ανταγωνιστικότητα και ψηφιοποίηση
Οι μικροκαλλιεργητές θα μπορούν ευκολότερα να λάβουν οικονομική υποστήριξη μέσω μιας νέας απλής επιλογής χρηματοδότησης που προσφέρει έως και 50.000 ευρώ ως εφάπαξ ποσό για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των γεωργικών εκμεταλλεύσεών τους.
Οι εθνικές διοικήσεις θα ενθαρρυνθούν περαιτέρω να αναπτύξουν διαλειτουργικά ψηφιακά συστήματα. Σύμφωνα με την αρχή «αναφορά μία φορά, χρήση πολλαπλών φορών», ο στόχος είναι οι αγρότες να υποβάλλουν τα δεδομένα τους μόνο μία φορά, μέσω ενός ενιαίου συστήματος, εξοικονομώντας χρόνο, μειώνοντας το διοικητικό κόστος και βελτιώνοντας τη διαχείριση των γεωργικών εκμεταλλεύσεων.
Τα επόμενα βήματα
Η νομοθετική πρόταση θα υποβληθεί τώρα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο για έγκριση.
Παράλληλα με τις αλλαγές στους κύριους κανόνες της ΚΑΠ, η Επιτροπή θα προτείνει επίσης αργότερα φέτος περαιτέρω μέτρα απλούστευσης, μεταξύ άλλων και από τομείς εκτός της γεωργίας, με στόχο τη μείωση του φόρτου υποβολής εκθέσεων και ελέγχου και τη διευκόλυνση της αξιοποίησης των νέων ευελιξιών που προσφέρει το σύνολο απλούστευσης της ΚΑΠ. Αυτά τα βήματα περιγράφονται σε έναν οδικό χάρτη.